Dirck Volckertszoon Coornhert (1522-1590)
Deze website is gewijd aan leven, werk en denkbeelden van de Haarlemse humanist Coornhert, wiens 500ste geboortejaar vorig jaar uitgebreid in Haarlem werd herdacht. Zijn visie op de mens en hoe we samen tot een rechtvaardige samenleving zouden kunnen komen, is verrassend actueel. Zijn ideeën zijn nog springlevend en ook in onze tijd nog waardevol.
Coornhert, die bijna veertig jaar in Haarlem woonde en werkte, kan met Frans Hals beschouwd worden als belangrijkste Haarlemmer ooit.
Strijdbare Haarlemse humanist, filosoof, theoloog, schrijver, taalvernieuwer, stadssecretaris van Haarlem, notaris, grafisch kunstenaar.
Adviseur en medestander van Willem van Oranje. Onvermoeibaar strijder voor verdraagzaamheid en respect voor de medemens, voor vrijheid van meningsuiting, van drukpers en van godsdienst.
Coornhert riep elk mens op om zélf na te denken, de waarheid te zoeken en zich op basis daarvan tot een goed mens te ontwikkelen.
Zijn kernideeën
• behandel je medemens liefdevol, zoals je zelf ook behandeld wilt worden;
• eenieder kan hier op aarde al een goed en volkomen mens worden;
• je hebt de vrije wil om voor het goede te kiezen;
• alle mensen zijn gelijkwaardig;
• kennis en zelfkennis zijn nodig om als een goed mens te kunnen leven;
• zonder verdraagzaamheid, gelijkwaardigheid en vrijheid is er geen rechtvaardige samenleving mogelijk. En zonder rechtvaardigheid kan geen sprake zijn van een menswaardig (samen) leven.
Zijn idealen en ideeën hoe je als een goed mens kan leven, maar ook wat nodig is voor een rechtvaardige samenleving verdedigde Coornhert principieel en vasthoudend. Hieraan wijdde hij zijn hele leven. Zijn visie wist hij breed te verspreiden door een stroom publicaties, prenten, toneelstukken en debatten.
Lees op deze site meer over leven, werk en denkbeelden van Coornhert en over zijn betekenis voor Haarlem en ver daarbuiten, toen en nu.
Coornhert-programma 2023 – Haarlem
Het programma van de Coornhert Stichting Haarlem in 2023 is – vergeleken bij dat van 2022 − relatief bescheiden. Nadere berichten over activiteiten en evenementen zijn op een later moment op deze website te vinden.
Belangrijkste activiteit van onze stichting in 2023 is de presentatie van een uitzonderlijk boek over het beleg. Het betreft een hertaling van het meest uitgebreide dagboek van een ooggetuige van het beleg. Het eerste exemplaar van het boek zal op donderdag 13 juli worden aangeboden tijdens een bijeenkomst in de Gravenzaal van het stadhuis, op de dag dat precies 450 jaar tevoren Haarlem zich aan de Spanjaarden moest overgeven. Meer informatie vindt u hier.
Dirck Volckertszoon Coornhert (1522-1590). Een strijdbare Haarlemse humanist
Er zijn heel wat boeken over Coornhert geschreven, maar veel is slecht te vinden of verouderd of wel heel erg moeilijk en geleerd. Een eenvoudige en toegankelijke inleiding op zijn leven, werk en denkbeelden ontbrak eigenlijk. Vandaar dat drie bestuursleden van de voorganger van de Coornhert Stichting Haarlem in 2018 zo’n boekje zelf hebben geschreven en uitgegeven. Het boekje (17 x 17 cm, 80 pag., full color) is via de boekhandel nog te koop (voor € 10,-), maar een pdf kunt u hier bekijken en gratis downloaden.
Een uitgebreide lijst van publicaties over Coornhert vindt u hier
De Coornhert Stichting Haarlem organiseerde in 2022 – meestal samen met Haarlemse instellingen en organisaties – ter herdenking van het 500ste geboortejaar van Coornhert acht tentoonstellingen en dertien andere activiteiten en evenementen en was betrokken bij de uitgave van negen publicaties (boeken, boekjes en catalogi). Er werden ongeveer 21.000 mensen vooral uit Haarlem en de regio rechtstreeks bereikt, die niet alleen kennis maakten met leven en werk van Coornhert als historische figuur, maar ook met zijn denkbeelden en de betekenis daarvan voor onze tijd.
Een samenvatting van al die evenementen en activiteiten vindt u hier. Onder de rubriek Nieuws vindt u een kort verslag met veel beeldmateriaal van de belangrijkste evenementen/activiteiten.
Dirck Volckertszoon Coornhert (1522-1590) op zoek naar waarheid
Het is voor veel mensen steeds moeilijker om feit van fictie te onderscheiden, waarheid van leugen. Er wordt immers veel nepnieuws verspreid. Toch zijn veel mensen op zoek naar de waarheid. Dat was ook de humanist, filosoof én prentmaker Coornhert. In dit boekje maken we kennis met een aantal van zijn prenten, waarmee Coornhert op fascinerende wijze zijn medemens de weg wijst naar de waarheid en op basis daarvan een goed, ja ‘volmaakt’ mens te worden. Bijna vijfhonderd jaar oud zijn deze prenten, maar aan actualiteit en waarde hebben ze niets ingeboet.
Het boekje (17 x 17 cm, 64 pag.), een uitgave van de Coornhert Stichting Haarlem, van de hand van Emma de Jong, is bij of via de boekhandel te koop (€ 10,-), maar u kunt hier ook gratis een pdf downloaden.
Haarlem 1572-1573. De stad belegerd en verdedigd & Kenau: een Hollandse heldin
Voor generaties Haarlemmers is de verdediging tegen de Spanjaarden tijdens het beleg, dat duurde van 11 december 1572 tot 13 juli 1573, het belangrijkste wapenfeit uit de geschiedenis van hun stad. Haarlem heeft er ook een (nationale) heldin aan overgehouden: Kenau. Generaties historici – vooral mannen, die zich nauwelijks konden voorstellen dat er ook moedige vrouwen zijn die bovendien leiderschapskwaliteiten kunnen hebben – hebben haar rol echter stelselmatig onderbelicht. In boek wordt gepoogd Kenau de plaats in de (Haarlemse) geschiedenis terug te geven die zij verdient.
Het boekje (17 x 17 cm, 128 pag., in kleur), een uitgave van de Coornhert Stichting Haarlem, geschreven door Wim Cerutti, Barbara Kooij en Maria van Vlijmen, is bij of via de boekhandel te koop (€ 15-), maar u kunt hier ook gratis een pdf downloaden.
Het Land van Belofte. Het tafelspel van Schipper, Pelgrim en Post.
Bezorgd, hertaald en ingeleid door Bart Ramakers. Uitgeverij Loutje, Haarlem 2022, 152 pag., kleur. Te koop in of via de boekhandel, winkelprijs € 15,-.
Dit toneelstuk, uit de tijd van Coornhert, behoort tot de collectie van Trou Moet Blycken. Het is een zogenaamd tafelspel, dat tijdens een maaltijd werd opgevoerd. Dat is in 2022 in de Gravenzaal van het stadhuis gebeurd, de eerste uitvoering na vier of vijf eeuwen. Het stuk is ooit opgevoerd voor de Haarlemse Broederschaps van Jeruzalemvaarders. Het stuk gaat over drie mannen die op weg naar Jeruzalem elkaar sterke verhalen vertellen over hun eerdere belevenissen in het Midden-Oosten. Het boek schetst de achtergronden van dit toneelstuk en biedt niet alleen de oorspronkelijke tekst, maar ook een hertaling.