Excursie Gouda en Dordrecht

De Hollandse steden vormen sinds jaar en dag een favoriete bestemming voor de excursies van de Historische Vereniging Haerlem.

In dat verband werd Dordrecht al vier keer eerder bezocht, voor het eerst in het verenigingsjaar 1908/1909. Gouda werd sinds 1909/1910 maar liefst vijf keer eerder bezocht. Maar nooit werden beide steden tijdens een en dezelfde excursie aangedaan, en deze keer was daarvoor een bijzondere reden. Dit jaar stond Coornhert centraal en was de organisatie in handen van de Coornhert Stichting Haarlem. 48 deelnemers hadden zich opgegeven voor de reis, een bus vol. Samen uit, samen thuis was het motto; de deelnemers toonden wat discipline vermag: het geheel voltrok zich volledig via een uitgebalanceerd en streng bewaakt schema. Op tijd van huis, exact op tijd weer terug, veel onderlinge contacten. De organisatoren kregen dan ook volop complimenten van de deelnemers. Maar het ging natuurlijk ook om de inhoud.

Gouda is de plaats waar Coornhert aan het einde van zijn leven woonde en werkte en waar hij overleed in 1590. Gouda viert dit jaar zijn 750 jarig bestaan als stad en dat heeft geleid tot een reeks aan activiteiten, waarmee wij tijdens ons bezoek aan de stad in aanraking kwamen. Zo is in de Sint-Jan een reconstructie te zien van een aantal vroegere altaren inclusief altaarstukken. Wij zagen de beroemde glazen, waarvan er drie een bijzondere relatie hebben met Haarlem/Coornhert, te weten:

•  ‘Triomf van de vrijheid’, Damiate-raam geschonken door het Haarlemse stadsbestuur;

• het raam ‘Onthoofding van Johannes de Doper’, een geschenk van de Haarlemse Jansheren en

• de Vrijheid van Consciëntie, natuurlijk zeer bepalend voor het denken van Coornhert.

Ook ligt in de kerk de grafsteen van Coornhert; het graf zelf is in het verleden respectloos geruimd.

Na een voortreffelijk lunch met Goudse specialiteiten werd ons gezelschap in drie groepen rondgeleid door de stad, met speciale aandacht voor sporen van Coornhert, zoals:

• zijn sterfhuis aan de Oosthaven 17 met gevelsteen van de Haarlemse beeldhouwer Theo van Reyn;

• het Remonstrants poortje met ruime aandacht voor Coornhert;

• de plaquette die als herinnering aan Coornhert in 1990 is aangebracht aan het stadhuis;

• de Sint-Josephkerk met de Giganten van Gouda, waaronder Coornhert.

Daarna vertrok ons gezelschap naar Dordrecht waar we het Hof van Nederland – museum over onze vrijheden vroeger en nu – bezochten, de plaats waar de eerst vrije Statenvergadering in 1572 plaatsvond. Coornhert fungeerde enige tijd later gedurende een korte periode als secretaris van dit orgaan.

Na een boeiende en geestige visuele inleiding konden we de ruimte betreden waar het gezelschap voor het eerst bijeenkwam en waar belangrijke beslissingen werden genomen over de organisatie van de Opstand.

Peter van Wingerden